"dostoyevski, "tanrı olmasaydı her şey mubah olurdu!" diye yazmıştı. gerçekten de tanrı yoksa her şey yeğdir(mubahtır), hiçbir şey yasak değildir. bu demektir ki insan kendi başına bırakılmıştır. ne içinde dayanacak bir destek vardır. ne de dışında tutunacak bir dal. artık hiçbir özür, dayanak bulamayacaktır yaptıklarına. varoluş özden önce gelince, verilmiş ve donmuş bir insandan söz edilemez elbet. önceden belirlenmiş, donmuş bir doğa açıklanamaz çünkü. başka deyişle gerekircilik, kadercilik yoktur burada, kişi özgürdür, insan özgürlüktür." #sartre
sartre, dostoyevski'nin sözünü aktarırken özgürlüğü bununla açıklamıştı. tanrı yoksa, her şey yapılabilir demişti, bir yasa yoktu, günah yoktu, yasak yoktu... varoluş ancak o zaman özden önce gelebilecekti, önceden açıklanan bir doğa yoktu çünkü, herkes özgürdü, kader yoktu, hesap verme yoktu, tanrı böyle yaratmış, bunlar geçmişten gelir yoktu. her şey yapılabilirdi, ne kadar özgürceydi!
lacan ise tam tersini söyledi: "tanrı yoksa her şey yasaktır."
açıklamak gerekirse, tanrı'nın varlığı ilk günaha gidiyor çünkü. ilk günah sayesinde bir şeyin zıttına günahı seçebilme özgürlüğü eklendi. ancak lacan'a göre, tanrı düşüncesinin yokluğu ile her şey yasaklanır. çünkü herkesin mutlaka bir tanrısı vardır. bu yaratıcı olmak zorunda değildir. devlettir, kanundur, ilahi bir güçtür ya da kendimizdir... bir yaratıcıya iman yoksa, o zaman kendi kendimize iman ederiz, kendi kendimizin tanrısı oluruz. kendi kendimize yasaklar koyarız ve kendimize koyacağınız yasak, tanrı inancının getireceği yasaktan fazla olur, ihtimaller azdır, koyacağımız yasak fazladır... ki aslında bu da bir kültürün, yasanın kurallarıdır. ancak kendi kendimize koyduğumuz kuralın, yasanın eşi benzeri yoktur; insan olma hallerini suç gibi taşırız, arzuyu bastırırız, iyi olmaya odaklanırız... günah özgürlüğünü reddederiz... eksikliğimizi ve günahkarlığımızı reddederiz.