"mutlak sorumluluk, kabullenme değildir;
özgürlüğümüzün sonuçlarının mantıksal hak talebidir. başıma gelen her şey benim aracılığımla gelir ve ben ne bunlara üzülebilirim, ne de isyan edebilirim, ne de bunları sineye çekebilirim. zaten, başıma gelen her şey benimkidir...'' #sartre
hayatım boyunca en çok anlamlandırmakta zorlandığım konu özgürlüktü. özellikle lise yıllarımda...
insanın özgür bir varlık olduğunu hiçbir zaman düşünmüyordum. ama bu klasik anlamda bir özgürlük tanımına göreydi: "başkasının sınırlarına zarar vermeden istediğini yapma". bu bana çok saçma geliyordu. madem başkasının sınırlarını gözeteceğim o halde nasıl özgür olabilirim diye düşünürdüm.
üniversite, #psikoloji, #varoluş derken sartre'la tanıştım. sartre, insanın özgür bir varlık olduğunu iddia ediyordu, varoluş özden önce gelir derken de, tüm varoluş kuramını açıklarken de, kaderin olmadığını ama insanın tek kaderinin özgür olmak olduğunu söylüyordu. özgürdük çünkü her an seçim yapabilme olanağımız vardı. sonuçlarını belki kestiremeyiz ancak seçebiliriz diyordu. her an, her dakika seçiyorduk: şu an sizin bu yazıyı okumayı sürdürmeniz gibi...
sartre'a göre özgürlük bu.
uzunca yıllar bunu savundum, lisede anlam veremediğim özgürlük kavramı artık yerini bulmuştu. ben özgürdüm.
geçtiğimiz sene işler değişti ve #psikanaliz ile hemhal olmaya başladım. psikanaliz devreye girince çok da özgür olmadığımızı, geçmişte, ödipal dönemde, yaşamın ilk yıllarında, ilk örüntülerde hatta atalarımızın yaşadıklarına göre binlerce şey yapmayan iten şey yaşadığımızı gördüm, beyin, nöronlar, bilinçdışı ya da diğer adlandırmalar... her neyse adı, bugünkü seçimlerde belirleyici oluyor.
ancak bu değil ki insan tamamen kaderden ibaret ya da özgür değil... insan geçmişinin acısını sırtlandığında ancak o zaman özgür olabiliyor, buna dair seçimlerinde özgür olabiliyor ya da #nietzsche tabiriyle amor fati'ye eriştiğinde özgür olabiliyor...
bunu da #heidegger dile getiriyor... heidegger özgürlüğü, aynı anda hem bir seçime sahip olmak hem de bir şeyin dayatılması olarak açıklıyor...